Can Baba’dan Willam Blake’e, bu satırların yazarının pek sevdiği bestecilerden Leos Janacek’ten kalbinin sultanlarından Thomas Mann’a, Bond’un babası Ian Fleming’den Henry Fonda’ya, John Cage’den Jacopo Peri’ye birçok devi yutmuştur 12 Ağustos. Ölümlerden ölüm beğenirken, başka bir sonu kaleme almak sanki boynumun borcu.

Kuagga ya da Quagga… Hiç duymuş muydunuz bu hayvanı? Bir zebra türüydü Quaggalar. 17. yüzyılda Güney Afrika’nın dört bir köşesinde yaşıyorlardı. Ülkede esen av fırtınasından belki de en fazla onlar çekmişti. Genelde inekler için feda edilseler de kimi zaman sadece zevk için vurulmuşlardı.

Zebraların aksine boynundan yukarısı çizgili olan hayvanın kalanı genelde kahverengiydi. 19. yüzyılın ortasında ait olduğu topraklarda yok olmaya başlamıştı bu güzel zebra türü. Yaşlı Kıta’ya götürülenler, kim bilir hayvanat bahçelerinde sergilenen en şanslı yaratıklar arasındaydı. Zira Güney Afrika’da onları bekleyen son belliydi.

1870’de Londra’da fotoğrafı çekilen Quagga, tarihte yerini alıyordu. Zira ondan başka bir fotoğraf karesinde yer alan başka bir arkadaşı yoktu. 12 Ağustos 1883’te Amsterdam’dan gelen bir haber, hayvanseverleri üzmüştü, bir türün bilinen son temsilcisi bir yaz gününde ölmüştü. Bugünkü Namibya’da görev yapan Alman askeri Victor Franke, 1901’de günlüğüne Quaggaları gördüğünü not düşse de bu hiçbir zaman doğrulanamamıştı.

Yarım asrı aşkın süredir öyle bir proje var ki… Lutz Heck’in yazdığı bir kitaptan etkilenerek, yok olmuş bu türü tekrar yaratmanın peşine düşen Reinhold Rau seçilmiş zebraların çiftleştirilmesiyle Quaggaların tekrar hayata dönebileceğine inanıyordu. 1987’de başlayan proje, 20 Ocak 2005’te neredeyse mükemmele yakın sonuç vermiş, Henry doğmuştu.

Evet, Henry atalarına çok benziyor da o tam olarak ne; işte bu soruya yanıt aranıyor. Tabiatta yok olmuş bir tür, insanoğlunun çabalarıyla tekrar var olabilir mi, düşünmek gerekiyor.

Solda: 1793’ten bir quagga illüstrasyonu
Sağda: Henry

Eiger ya da nam-ı diğer “ölüm duvarı”… Kim bilir bazılarına göre İsviçre Alpleri’ndeki dağlardan herhangi biridir kimileri için ise bir tutku. Sayısız tırmanışçının canını alan Eiger’in kuzey yüzü, Azrail’in Avrupa’daki dağlık şatosu gibiydi. Bir zamanların sırat köprüsü, bugünün havalı çocuklarının rekorlarına sahne oluyor.

Dağ, ilk kez batı yamacından fethediliyordu. 11 Ağustos 1858’de Charles Barrington, beraberindeki rehberler Christian Almer ve Peter Bohren ile birlikte sabahın ilk saatlerinde yola koyuluyordu. Bugün bile takip edilen bir parkurla aşağı yukarı dokuz saatte zirveye ulaşan üçlü tarih yazıyordu. 10 dakika boyunca aşağının seyrine hayran olan dağcılar, inişi dört saatte tamamlıyordu.

Aslında Matterhorn’u gözüne kestiren Barrington’ın cüzdanının boşluğu, Eiger’i düşürmüştü. Eğer parası yetseydi, 157 yıl önce bu tırmanış gerçekleşmeyecek, kim bilir o başka bir dağın fatihi olarak anılacaktı. Sonradan yarış atına merak saran İrlandalı tüccar, herhangi bir dağcılık deneyimi olmamasına rağmen zirveye ulaşmıştı. Tabii bunda ona bu onuru bahşeden rehberlerin rolü büyüktü.

“Ölüm duvarı”na gelince… Onlarca insana mezar olan dağın kuzey yamacı ancak 24 Temmuz 1938’de fethedilmişti. Almanya-Avusturya ortaklığı, imkânsız gibi görüneni başarmıştı. Andreas ‘Anderl’ Heckmair, Ludwig Wörg, Heinrich Harrer ve Fritz Kasparek insanın doğaya karşı kazandığı önemli bir zafere imza atmıştı.

Tüm dünyada Eiger’in düşüşü yankılanıyordu. Naziler propaganda fırsatını kaçırmamaya çalışsa da Heckmair sadece Hitler’le tanışmakla yetiniyor, partiye üye olmuyordu. Savaş patladığında Doğu Cephesi’nin yolunu tutmuştu ölüm duvarının fatihi. Arkadaşı Wörg daha ilk gün hayatını kaybederken, o Rus ordusuyla valsinden de sıyrılmıştı. Azrail’e pes ettiğinde dalya demesine 20 ay kalmıştı, evet 98 yaşındaydı…